Η Εκκλησία και αι απόπειραι προς απελευθέρωσιν
Κατ’ εξοχήν εις την κυρίως Ελλάδα υπεθάλπετο η ιδεά της απελευθερώσεως ένεκα δε των ανωτέρω εκτεθέντων λόγων ο ελληνικός κλήρος επρωτοστάτει ή ενεργώς συμμετείχε πάσης απελευθερωτικής κινήσεως. Ούτω πρώτος ηγήθη εν Θεσσαλία τολμηράς επαναστάσεως, εν τέλει του 1600 ο μητροπολίτης Λαρίσης - Τρίκκης Διονύσιος Β΄ ο Φιλόσοφος, ο υπό Τούρκων και των άλλων εχθρών του αποκληθείς Σκυλόσοφος. Αποτυχούση της θεσσαλικής εκείνης επαναστάσεως οι Τούρκοι εξεδικήθηκαν αγρίως του Χριστιανούς. Προς τοις άλλοις υπέστη τότε μαρτυρικόν θάνατον ο επίσκοπος Φαναρίου και Νεοχωρίου Σεραφείμ † 1601. Ιδιαζόντως κατεπιέσθησαν και εξηναγκάσθησαν προς εξόμωσιν οι κάτοικοι της Ηπείρου, κατηγορηθέντες ότι συνενούντο μετά των Δυτικών. Τότε δ’ εξισλαμίσθησαν οι εν τω Τουρκικώ στρατώ υπηρετούντες σπαχήδες. Η κατάστασις της Εκκλησίας και του λαού ήτο πάντοτε δεινή.
Τα προνόμια της Εκκλησίας κατεπατούντο εις τοιούτον βαθμόν ώστε λ.χ. επί Πατριάρχου Νεοφύτου Γ΄ (1636-1637) ο μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ βιαίως αντικατεστάθη δια του πρώην Κορίνθου Κυρίλλου, την δε πράξιν της μεταθέσεως υπέγραψαν πέντε αρχιερείς και τρεις Τούρκοι! Μόλις δε επί του Πατριάρχου Παρθενίου Α΄ (1639-1644) κατέστη δυνατόν ν’ ακυρωθή η ασεβής εκείνη πράξις. Ο διάδοχος του Παρθενίου Α΄, αξορισθέντος εις Κύπρον, Παρθένιος Β΄ τη 16η Μαΐου 1650 εστραγγαλίσθη υπό των Τούρκων. Ομοίως τη 14 Μαρτίου 1657 απηγχονίσθη και ο Παρθένιος Γ΄, κατηγορηθείς ότι συνεννοείτο μετά των Ρώσων, επέβαλε δε η Υψηλή Πύλη βιαίως ως πατριάρχην τον Γάνου και Χώρας μητροπολίτην Γαβριήλ (1657). Αλλά και ούτος μετά δώδεκα μόνον ημερών πατριαρχείαν, κατηγορηθείς ότι εβάπτισεν Μωαμεθανόν, εξωρίσθη εις Προύσαν και εκεί τη 3 Δεκεμβρίου 1659 απηγχονίσθη.
Τω 1645, μαθών ο Σουλτάνος Ιβραΐμ Α΄, ότι ενετικός στόλος προσεγγίσας εις Πάτρας, Μεθώνην και Κορώνην, συνέλαβεν αιχμαλώτους Τούρκους τινάς, διέταξεν εν τη οργή του σφαγή όλων των Χριστιανών, μόλις δε συνεκρατήθη από του φονικού τούτου βουλεύματος υπό του μουφτή Εβουσαΐτ. Πλείστοι δε Χριστιανοί κατεσφάγησαν κατά την άλωσιν της Κρήτης (1669). Μεγάλη πίεσις ησκείτο δια της αυξήσεως των φόρων, επιβληθέντων και επί των μονών. Πολλαχού εξηγέρθησαν οι Έλληνες, προτρεπόμενοι και υπό των Ενετών. Ο μητροπολίτης Κεφαλληνίας Τιμόθεος Τιπάλδος συμμετέσχε της εξεγέρσεως μετά σώματος 150 κληρικών. Αλλαχού της Ελλάδος παρουσιάσθησαν μετά των επαναστατών έτεροι επίσκοποι ως ο Σαλώνων Φιλόθεος, ο Θηβών Ιερόθεος, ο Λαρίσης Μακάριος, ο Ευβοίας Αμβρόσιος. Ταυτοχρόνως ο περιφανής ρήτωρ Ηλίας Μηνιάτης από του άμβωνος του εν Ενετία ελληνικού ναού προέτρεπε τους Έλληνας εις εξέγερσιν. Αλλά δυστυχώς, αι ελπίδες των Ελλήνων διεψεύθησαν, αποτέλεσμα δε της αποτυχίας και ταύτης της εξεγέρσεως υπήρξαν καταπιέσεις του λαού.
Τότε προς τοις άλλοις υπέστη μαρτυρικόν θάνατον και ο μητροπολίτης Κορίνθου Ζαχαρίας. Η Εκκλησία παρέστη και πάλιν παρήγορος μήτηρ, στηρίζουσα τον λαόν εν τη πίστει και τη ελπίδι. Ο Ηλίας Μηνιάτης, συνέγραψε και κατά των Λατίνων, διότι δυστυχώς εν μέσω των φρικτών καταπιέσεων των Ελλήνων παρά των Τούρκων ηγωνίζοντο και οι ετερόδοξοι της Δύσεως, ίν’ αποσπάσωσιν αυτούς δια του προσηλυτισμού από της Ορθοδοξίας.
Τας περί απελευθερώσεως ελπίδας των Ελλήνων, υπέθαλπτε και η αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη η Β΄, ης απεσταλμένος ο Γεώργιος Παπάζωλης περιοδεύσας την Ελλάδα συννενοήθη ιδίως μετά των μητροπολιτών της Πελοποννήσου. ’μα τη εκρήξη ρωσοτουρκικού πολέμου προϋκλήθη δια του Αλεξίου και Θεοδώρου Ορλώφ επανάστασις των Ελλήνων (1768) πρώτου υψώσαντος τη σημαίαν αυτής του μητροπολίτου Παλαιών Πατρών Παρθενίου. Εκτός άλλων συμμετέσχον της επεναστάσεως οι επίσκοποι Μεθώνης και Καλαμών, ο δε εν Αγίω Όρει εφησυχάζων πρώην πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Σεραφείμ Β΄ μετέβη εις τον ρωσικόν στόλον και δι’ εγκυκλίων προέτρεπε τους Έλληνας εις εξέγερσιν. Αλλά η επενάστασις εκείνη υπήρξεν ολεθριωτάτη δια τους Έλληνας, εγκατελειφθέντας υπό των Ρώσων. Προς στιγμήν εγένετο σκεσκέψις περί γενικής σφαγής των Ελλήνων, αλλά μη πραγματοποιηθείσης ταύτης απερίγραπτοι διεπράχθησαν βιαιότητες κατά του λαού. Ο πατριάρχης Κωσταντινουπόλεως Μελέτιος Β΄ εξωρίσθη , απέθανε δ’ εν τη φυλακή ο επίσκοπος Καρύστου Ιάκωβος και ο μητροπολίτης Λήμνου μετά πολλάς βασάνους εθανατώθη. Μεγάλας ζημίας υπέστησαν αι μοναί του Αγίου Όρους ένεκα του ανωτέρω διαβήματος του Σεραφείμ, χιλιάδες αιχμαλώτων απήχθησαν και επωλήθησαν ως δούλοι, πολλοί δ’ εκ Πελοποννήσου εξετοπίσθησαν εις Μικράν Ασίαν. Υπήρξε τόσον μεγάλη η καταλαβούσα τους υποδούλους φρίκη, ώστε ενώ από της αλώσεως και εξής είχον δικαίωμα μόνον τρεις ημέρας του Πάσχα να εορτάζωσι δημόσια, ο πατριάρχης Θεοδόσιος Β΄ δι’ εγκυκλίου (1772) προέτρεψε τον λαόν ν’ αποφύγη πάσα εορτήν και εκδήλωσιν χαράς. Μετά την λήξιν του ρωσοτουρκικού πολέμου τη 10 Ιουλίου 1774 υπεγράφη η συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, δι’ ης η Τουρκία ανέλαβεν την υποχρέωσιν να μη καταδιώκη τους Χριστιανούς και να επιτρέπη την ανοικοδόμησιν των ναών. Αι διατάξεις αύται έμειναν έμειναν δυστυχώς επί του χάρτου, ότε δε μετά εν έτος εγένετο απόπειρα επισκευών των ναών Κωνσταντινουπόλεως, εξηγέρθη ο φανατικός τουρκικός όχλος, καταστρέψας πάσαν οικοδομήν και πέριξ έτι των ναών.
Εκραγέντος τω 1787 νέου ροσωτουρκικού πολέμου ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Προκόπιος εξηναγκάζετο υπό της Πύλης να προτρέπη τους Έλληνας, όπως εύχωνται υπέρ της επικρατήσεως των τουρκικών όπλων και καταβάλλωσι βαρυτάτους πολεμικούς φόρους, ανώ ταυτοχρόνως απερίγραπτοι βιαιοπραγίαι διεπράττοντο κατά των Χριστιανών. Μόλις δε δια της εν Ιασίω ρωσοτουρκικής συνθήκης (29 Δεκεμβρίου 1791) εβελτιώθη πως η θέσις των Χριστιανών. Επετράπη τότε δια διατάγματος του Σουλτάνου Σελήμ Γ΄ η ανοικοδόμησις ναών ως δ’ εσημείωσεων ο Κωσταντίνος Κούμας «ποτὲ δὲν ἐκτίσθησαν εἰς τὴν Τουρκίαν τόσαι καὶ τοσαῦται περικαλλεῖς ἐκκλησίαι, ὅσαι ὲπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ Σελήμ».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου