Αντιδράσεις κατά του εξισλαμισμού
Μεταξύ των πατριαρχών Ιεροσολύμων του Ιζ΄ αιώνος όλως εξέχουσαν κατέλαβε θέσιν ο Δοσίθεος, όστις μετά του Κύριλλου Λούκαριν ζωηρότερον επεδίωξεν, ίνα προκαλέσει το ενδιαφέρον της Ρωσίας υπέρ των καταπιεζομένων λαών τη Ανατολής. Πράγματι δε ήρξατο εδιαφερομένη η χώρα εκείνη, αλλά από του Μ. Πέτρου ιδίως ως πρόγραμμα αυτής είχεν την κατάκτησιν της Ανατολής. Δυστυχώς, η πάλη των υποδούλων προς τους κατακτητές εξηκολούθει αμείλιχτος, οξυτάτη, τραγική. Οι κατακτηταί εζήτουν ν’ αφομοιώσωσιν αυτούς αμυνομένους δια της Εκκλησίας, περί την οποίαν ήσαν συγκεντρωμένοι. υπομένοντες και εγκαρτερούντες. Θρησκεία, γλώσσα, ήθη και έθιμα, πολιτισμός, εθνικός χαρακτήρ είχον ευρύνει επι μάλλον και μάλλον το μεταξύ υποδούλων και κατακτητών χάσμα. Ο ελληνικός κλήρος ρακένδυτος και γυμνητεύων συνεκράτει τον λαόν και απέκρουε πάσαν αφομοιωτικήν των καταχτητών επίδρασιν. Ιδιαζόντως ηργάσθη προς περιστολήν του εξισλαμισμού ο Κοσμάς ο Αιτωλόc (βλ. τ. Β΄ σ. 915) , εις των μεγάλων Ελλήνων εθναποστόλων, ο σωτήρ του Ελληνισμού της δυτικής περιοχής της Βαλκανικής. Την εποχήν εκείνην εξεδηλώθη εκ μέρους των πατριαρχών Σεραφείμ Β΄, Σαμουήλ του Χαντζερή και Σωφρονίου Β΄, ως και των μητροπολιτών Δρυϊνουπόλεως Δοσιθέου και Δελβίνου Ιωαννικίου, ισχυρόν το διαφέρον περί της τύχης του εν Ηπείρω και Αλβανία Χριστιανισμού.
Οι ισχυροί ούτοι άνδρες, γνήσιοι εκπρόσωποι του οικουμενικού Χριστιανικού Ελληνισμού, εύρον εν τω προσώπω του Κοσμά του Αιτωλού τον πεπνυμένον εθναπόστολον, τον ικανόν ου μόνον να αντιδράσει και να ανακόψει το ρεύμα των εεξισλαμισμών, αλλά και δια της συστάσεως σχολείων να αφυπνίσει εκ του ληθάργού της αγραμματωσύνης τους Χριστιανούς μεγάλων τμημάτων του ελληνισμού. Του Κοσμά προηγήθη ο αγιορείτης μοναχός Νεκτάριος Τέρπος ο Μοσχοπολίτης όστις συνέγραψε κατά της αποδοχής του σιλαμισμού. Φλεγόμενος ο Κοσμάς υπό του πόθου της θρησκευτικής, πνευματικής και πολιτικής αναγεννήσεως του Ελληνικού λαού κι ενισχυθείς υπό των ανωτέρω πατριαρχών περιώδευσεν όλα τα μέρη της Δ. Ελλάδος, (ο ανώνυμος;) Ηπείρου, Αλβανίας, Μακεδονίας και Θεσσαλίας. Ασκών εξαίρετον επιβολήν ο ασκητής ούτος δια του λόγου και των έργων, εμπνέων σεβασμόν και ει αυτούς τους Τούρκους, κατώρθωσε να θέσει τέρμα εις τους ομαδικούςεξισλαμισμούς. Εθεμελίωσεν υπέρ τα διακόσια κοινά σχολεία και περί τα 10 ανώτερα ελληνικά. Μετέβη εις Κόνιτσαν (1767), Κορυτσάν (1775) ένθα συνέστησε να ομιλούν μόνον ελληνικά, Μοσχόπολιν, Χειμάραν, Τεπελένι, και την δευτέραν του περιοδείαν εις Αγίους Σαράντα, ομιλών προς πάντας με απλότητα και διά τούτο γινόμενος σαφής. Ακολούθως ώδευσε προς Βεράτιον προσελκύων δια του κυρήγματος αυτού τα πλήθη και ακουόμενος με μεγάλη κατάνυξιν υπό Ελλήνων και Αλβανών ως άνθρωπος του Θεού. Περιοδεύσας την περιοχήν Αχρίδας, Μοναστηρίου, Καστοριάς συνήντησε μόνον Έλληνας βλαχοφώνους, ουδαμού δε σλαυοφώνους, εις ους σευνέστησεν εγκατάλειψιν της βλαχικής και εκμάθησιν της ελληνικής γλώσσης. ο Έλληνισμός εξικνείτο τότε μέχρι Κρουσόβου-Δυρραχίου. Σημειωτέον ότι ο Κοσμάς επεσκέφθη και την Κρόιαν, διότι μέχρι εκεί υπήρχον συνοικισμοί της Ελληνικής ορθοδοξίας, μεθ’ ο επέστρεψεν εις την ανωτέρω περιοχήν, οπόθεν ενίσχυσε και αύθις τον Ελληνισμόν της Β. Μακεδονίας. Έκτοτε υπεχώρησαν ό τε εξισλαμισμός και η διάδοση της βλαχικής γλώσσης, ενώ παραλλήλως ήρξατο η διάλυσις του σκότους, της αμαθείας. Ο Κοσμάς υπήρξεν ο κατ’ εξοχήν ανακαινιστής της λαϊκής ευσεβείας και συνέβαλε τα μέγιστα εις την αναγέννησιν της ελληνικής Εκκλησίας, ήτις ούτως μετέσχεν ενεργώς της προπαρασκευής της εθνεγερσίας, καθ’ ον χρόνον ηγωνίζετο και κατά των εκ της Δύσεως προπανανδών.
Συστηματικός εξισλαμισμός διενηργείτο υπό των Τούρκων εν Κρήτη δια κυρίων καταπιέσεων, χαρακτηριστική δε τις λεπτομέρειαν είναι γνωστή εκ του έτους 1780, καθ’ ο εις τους Χριστιανούς κατοίκους των Χανίων απηγορεύθη να διανυκτερεύωσιν εις τας εντός των τειχών της πόλεως οικίας των επί δύο μήνας, διότι ο επίσκοπος Χανίων ετόλμησε να εισέλθει εις την πόλιν έφιππος.!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου